Mijn kind wordt achttien, en nu?

Een overzicht van de veranderingen, rechten, plichten en regelzaken

Als je kind achttien jaar wordt, verandert er veel op juridisch, praktisch en zorginhoudelijk gebied. Het is voor ouders en verzorgers van kinderen met een verstandelijke beperking of intensieve zorgbehoefte belangrijk om goed voorbereid te zijn op deze overgang.

Juridische verandering: meerderjarig

Vanaf de achttiende verjaardag is je kind volgens de wet meerderjarig. Dit houdt in dat hij of zij zelf beslissingen mag nemen en verantwoordelijk is voor belangrijke zaken. De wet gaat ervan uit dat iedereen van achttien jaar en ouder wilsbekwaam is, tenzij het tegendeel is vastgesteld.

Belangrijke gevolgen:

• Het ouderlijk gezag eindigt automatisch op de achttiende verjaardag.
• Je kind heeft volledige zeggenschap over zorg, onderwijs, financiën en juridische zaken.
• Ouders hebben geen toegang meer tot medische of andere vertrouwelijke informatie zonder toestemming.
• Overheidsinstanties, zorgverleners en scholen richten zich voortaan direct tot de jongere.

In situaties waarbij een jongere niet in staat is om zijn of haar belangen goed te behartigen, zijn er wettelijke beschermingsmaatregelen mogelijk.

Ouderlijk gezag en vertegenwoordiging

Als je kind verstandelijk beperkt is of intensieve begeleiding nodig heeft, is het vaak noodzakelijk om als ouder betrokken te blijven. Dit kan geregeld worden via de kantonrechter.

Er zijn drie vormen van wettelijke vertegenwoordiging:

• Mentorschap: de mentor neemt beslissingen over persoonlijke zaken zoals zorg, behandeling, dagbesteding en begeleiding.
• Bewindvoering: de bewindvoerder beheert de financiën van je kind, zoals inkomen, uitgaven, zorgkosten en het Persoonsgebonden Budget (PGB).
• Curatele: een combinatie van mentorschap en bewind, waarbij de jongere juridisch handelingsonbekwaam wordt verklaard. Alleen bij zeer ernstige beperkingen.

Een aanvraag voor mentorschap of bewind kan worden gedaan door ouders, familie of een zorginstelling. Een rechter beslist uiteindelijk of de maatregel nodig is.

Zorg en ondersteuning: van Jeugdwet naar Wmo of Wlz

Tot achttien jaar krijgt je kind zorg via de Jeugdwet. Vanaf achttien jaar moet die zorg overgaan naar andere wetten:

• Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), via de gemeente. Ondersteunt bij begeleiding, dagbesteding, hulp in de huishouding en sociale participatie.
• Wet langdurige zorg (Wlz), via het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Voor mensen met een blijvende, intensieve zorgvraag, zoals wonen met 24-uurszorg of toezicht.
• Zorgverzekeringswet (Zvw). Reguliere medische zorg, zoals huisarts, ziekenhuis of medicijnen. Wordt vergoed via de zorgverzekering.

Let op: indicaties en toewijzingen onder de Jeugdwet vervallen bij de leeftijd van achttien jaar. Een nieuwe aanvraag is noodzakelijk. Ook het PGB moet opnieuw beoordeeld worden onder de nieuwe wet.

Inkomen en uitkeringen

Vanaf achttien jaar is je kind financieel zelfstandig. Als werken (nog) niet mogelijk is, kan er een beroep worden gedaan op:

• Wajong: bij duurzame arbeidsbeperkingen. Uitkering via UWV.
• Bijstand: via de gemeente, als er geen ander inkomen is.
• Studiefinanciering: als je kind gaat studeren aan een mbo, hbo of universiteit. Aanvragen bij Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO).

Onderzoek op tijd waar je kind recht op heeft. Vaak zijn er wachttijden of voorwaarden verbonden aan een aanvraag.

Verzekeringen en administratie

Op achttienjarige leeftijd verandert ook de administratieve verantwoordelijkheid:

• Je kind moet een zorgverzekering op eigen naam afsluiten. Het basispakket is verplicht.
• Er is een DigiD nodig voor vrijwel alle communicatie met overheidsinstanties.
• Een eigen bankrekening en postadres zijn noodzakelijk voor het ontvangen van geld en brieven.
• Als je kind dit niet zelfstandig aankan, kun je helpen of beschermingsbewind aanvragen.

Het is verstandig om vooraf samen te oefenen met de administratie en het openen van post, zodat de overgang geleidelijk verloopt.

Wajong aanvragen: wanneer en hoe?

De Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten, oftewel de Wajong, is een uitkering voor jongeren die door een ziekte of beperking niet kunnen werken. De Wajong wordt uitgevoerd door het UWV en is bedoeld om mensen met geen of een zeer beperkt arbeidsvermogen toch een inkomen te bieden.

Voorwaarden voor Wajong:

• Je hebt een ziekte of handicap op de dag dat je achttien jaar wordt.
• Je kreeg een ziekte of handicap na je achttiende en voor de dag dat je dertig jaar werd. In het jaar voordat je de ziekte of handicap kreeg, volgde je minstens zes maanden een opleiding.
• Je hebt een beperking die ervoor zorgt dat je niet kunt werken.
• Het UWV stelt vast dat je langdurig geen arbeidsvermogen hebt.
• Je bent minimaal achttien jaar en woont in Nederland.

Wanneer kun je Wajong aanvragen?

• Voor of vlak na de achttiende verjaardag, als duidelijk is dat zelfstandig werken niet mogelijk is.
• Aanvragen kan vanaf de eerste dag van de maand waarin je achttien wordt.

Hoe vraag je Wajong aan?

1. Ga naar uwv.nl en log in met je eigen DigiD.
2. Zoek naar ‘Wajong aanvragen’ en volg de stappen op de website.
3. Vul de aanvraag online in.
4. Voeg medische gegevens toe, of geef toestemming dat UWV die mag opvragen.
5. Wacht op een uitnodiging voor een gesprek of beoordeling door een verzekeringsarts van UWV.
6. Je ontvangt binnen enkele weken of maanden een beslissing.

Let op: de jongere moet de aanvraag zelf doen. Als je hulp nodig hebt, kun je ondersteuning vragen aan een cliëntondersteuner, je begeleider of iemand die je vertrouwt. Veel gemeenten, onafhankelijke cliëntondersteuners of organisaties zoals TiGO Gezinsondersteuning kunnen helpen bij het voorbereiden en indienen van een Wajong-aanvraag.

Checklist: wat te regelen voor en na de achttiende verjaardag

Voor de achttiende verjaardag:

• Overleg met huidige hulpverleners over de overgang van de zorg.
• Informeer bij de gemeente over vervolgzorg (Wmo/Wlz).
• Start een aanvraag mentorschap, bewind of curatele (indien nodig).
• Vraag de DigiD aan (zo vroeg mogelijk).
• Oriënteer op het inkomen: Wajong, bijstand of studiefinanciering?

Rond de achttiende verjaardag:

• Sluit op de eigen naam een zorgverzekering af.
• Dien een nieuwe PGB-aanvraag in (indien van toepassing).
• Vraag een uitkering aan bij UWV of de gemeente.
• Zet samen de administratie op of regel hulp.
• Leg contact met nieuwe zorgaanbieders of instellingen.

Na de achttiende verjaardag:

• Houd in de gaten of de zorg en ondersteuning goed op gang komen.
• Regel het zorgdossiers, budgetbeheer en alle communicatie goed.
• Evalueer het mentorschap of bewind; is er uitbreiding nodig?
• Oriënteer je op een vervolgopleiding, dagbesteding of werk.

Neem bij vragen over een van deze onderwerpen gerust contact met ons op.

Neem contact op